ŞİRİNCE HAKKINDA GENEL BİLGİ:
Şirince 18. yüzyıl sonlarında iskân edilmiş eski bir Rum
köyüdür. 1923 nüfus mübadelesi sonrasında Selanik göçmenleriyle yeniden iskân
edilmiştir.
Köyün eski mimarisi, planlı yapılaşmayı düşündüren bir
tekdüzeliğe sahiptir. 200 civarında tescilli ev ve iki kilise binası
korunmuştur.
1. Dünya Savaşı öncesi 5000 dolayında tahmin edilen nüfus,
mübadeleden sonra 3000 dolayına düşmüş ve yakın tarihe dek düşmeye devam
etmiştir. 1951’de belediye statüsü lağvedilmiştir. 1990 sayımında 787 olan
yerleşik nüfus, 2000 yılı sayımında 686’ya inmiştir.
1990’lı yılların başında bir basit pansiyon ve bir kır
lokantasının bulunduğu köyde, eski yapıların onarılmasıyla oluşturulan Nişanyan
Evleri işletmesi 1998’de açılmıştır. Bu tarihten sonra hızlı bir turistik
kalkınmaya tanık olan köyde halen 20 civarında konaklama tesisi, 25 kadar
lokanta ve 80 civarında hediyelik eşya dükkânı bulunmaktadır. Yıllık ziyaretçi
sayısı 2010 itibariyle 1 milyon, yıllık turizm geliri 20 milyon TL dolayında
tahmin edilmektedir.
ŞİRİNCE KÖYÜNE SEVAN
NİŞANYAN’IN KÜLTÜREL KATKILARI
Şirince köyünde Sevan
Nişanyan tarafından 1992-2013 yılları arasında tamir, tadil veya inşa
edilen yapılar:
A. Restore edilen yapılar
Köy içinde harap durumda iken, geleneksel mimarinin üslubuna
uygun olarak ve geleneksel yapı malzemesi kullanarak onarılan evler dokuz
adettir. Bunların üçü, kısmen veya tamamen Nesin Vakfı’nın mülkiyetinde olup,
Nişanyan Evleri işletmesi tarafından konaklama tesisi olarak kullanılmaktadır.
Bir ev Müjde Tönbekici (Nişanyan) konutudur. Üçüncü şahıslara ait olan diğer
beş evin dördü, sahipleri tarafından konaklama tesisi olarak işletilmektedir.
B. Tadil edilen
yapılar
Yakın dönemde yapılmış olan niteliksiz dört yapı, iç ve dış
görünüm bakımından tadil edilerek köyün geleneksel mimari üslubuna – mümkün
mertebe – uygun hale getirilmiştir. Bunlardan özellikle Köşk adı verilen yapı,
“köyün yüz karası” olarak değerlendirilen üç katlı bir betonarme apartman iken,
başarılı bir dizi müdahaleyle, çoğu ziyaretçinin “Şirince’nin en güzel tarihi
evi” olarak algıladığı bir konağa dönüştürülmüştür.
C. Yeni yapılar
Şirince’nin geleneksel mimarisinde, iki katlı köy evleri
kadar, köy yakınındaki bağlarda bulunan tek katlı “dam”lar da önemli bir yer
tutar.
Köyün hemen dışında bulunan yirmi dönümlük bir arazide,
sözkonusu “dam”lar tarzında inşa edilmiş sekiz ev ile hizmet yapıları ve
müştemilattan oluşan bir yapı grubu 2006’da inşa edilerek Nişanyan Evleri
bünyesinde konaklama hizmetine açılmıştır. 2010’da bu yapılara iki katlı ve beş
odalı bir konak ile, 11 metre yükseklikte bir taş kule eklenmiştir.
Yapıların tümü yerel taşla yığma tarzda inşa edilmiş olup,
toprak veya kireç harcı kullanılmıştır. Şirince’nin geleneksel mimarisinde kule
örneği bulunmamakla birlikte, uygulanan savunma kulesi modeline gerek Batı
Anadolu gerek komşu ülkelerin yerel mimari geleneğinde yaygın olarak rastlanır.
Hamam, Selçuk’ta çok sayıda örneği bulunan Beylikler dönemi
hamamlarının küçük çapta bir benzeridir. Toprak harç ve yığma taş tekniğiyle
inşa edilmiştir. Kubbesi çift katmanlı gerçek kubbedir. Zamanla ot bürümesi
için kubbede de toprak harç kullanılmıştır.
D. Nesin Matematik
Köyü
Köye 1 km. mesafede Nesin Vakfı’na ait 21 dönümlük arazide
inşa edilen Matematik Köyü yirmi civarında taş yapıdan müteşekkildir. Köyde
lise, üniversite ve lisansüstü düzeylerinde matematik yaz okulları, seminerler,
çalıştaylar ve konferanslar düzenlenmektedir. Konaklama kapasitesi 150 yatak
civarında olup, yaz aylarında çadırlarda konaklayanlarla birlikte toplam nüfus
250 dolayına yükselmektedir.
Köyün nüvesini oluşturan 13 yapı Sevan Nişanyan tarafından
inşa edilmiştir. Daha sonra bunlara eklenen bazı yapıların, köyün özgün mimari
bütünlüğünden ve geleneksel mimariye saygı ilkesinden belli ölçülerde saptığı
müşahade edilebilir.
E. Tiyatro Medresesi
Eski medreseler veya manastır yapıları şeklinde tasarlanmış
olup, 750 metrekarelik bir avlu etrafında iki katlı kemerli revaklar ve
odalardan oluşmaktadır. Çalışma, gösteri ve toplantı odaları alt katta, yaşam
alanları üst kattadır. İstanbullu Seyyar Sahne tiyatro grubu tarafından, yaşam,
çalışma, eğitim ve gösteri mekânı olarak kullanılacaktır. Toplam konaklama
kapasitesi ilk aşamada 60 kişi olarak öngörülmüştür.
F. Kaya Mezarı
Şirince Köyüne ve Matematik Köyüne bakan bir kaya cephesine
oyulmuştur. 6 metre yükseklikte ve 4,5 metre eninde olup sundurma derinliği
yaklaşık 2 metredir. İyonik tarzda iki sütun ve iki anta mevcuttur. Alınlıkta
bir Medusa kabartması ile palmet şeklinde akroterler vardır. Lahit odası henüz
açılmamış olup ileride yapılacaktır.
G. Sevan Nişanyan
Kütüphanesi
Nesin Matematik Köyü'nde Sevan Nişanyan'ın tasarladığı ve
inşa ettiği kütüphane 400 metrekare üzerinde yer alan iki katlı, taş yapı 15
bin kitap kapasiteli kütüphane, 250
kişilik bir konferans salonu olarak da hizmet vermektedir.
SEVAN NİŞANYAN :Özgeçmiş:
Doğum: İstanbul 1956.
Eğitim:
Robert College 1974
Yale
University BA (felsefe) 1979
Columbia
University MA (siyaset bilimi) 1983
İstihdam
Teleteknik Elektronik Ltd. Şti. (Commodore bilgisayarları
Türkiye genel dağıtıcısı), kurucu ve yönetici, 1984-1986
Nişanyan Gezi Tanıtım Ltd. Şti. (Küçük Oteller Kitabı
üretici ve dağıtıcısı), kurucu ve yönetici, 1997-2008
Şirince Otelcilik Ltd. Şti. (Nişanyan Evleri turizm
işletmesi), kurucu ve yöneticisi, 1998-bugün
İstanbul Bilgi Üniversitesi öğretim görevlisi (dilbilim),
2006-2008
Yayınlar:
Karl Marx, Grundrisse (çeviri ve önsöz), 1980
Insight
Guide Istanbul (yardımcı editör ve yazar), 1988
American
Express Guide to Athens and the Classical Sites, 1991, 1993
American
Express Guide to Vienna and Budapest, 1992
American
Express Guide to Prague, 1993
Küçük
Oteller Kitabı (yıllık yayın), 1998-2008
Mavi
Kıyılarda Yeme İçme Rehberi (restoran rehberi, yıllık), 1998-2000
Kimsenin Bilmediği Olağanüstü Yerler (gezi rehberi), 2000
Meraklısı için Karadeniz (gezi rehberi), 2000
Sözlerin Soyağacı: Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü, 1.
basım 2002, 5. basım 2010
Elifin Öküzü ya da Sürprizler Kitabı (etimoloji makaleleri),
1. basım 2002, 4. basım 2008
Ankara’nın Doğusundaki Türkiye (gezi rehberi), 2006
Yanlış Cumhuriyet: Atatürk ve Kemalizm Hakkında 51 Soru,
2008
Kelimebaz 1 (Taraf gazetesi makaleleri), 2009
Kelimebaz 2 (Taraf gazetesi makaleleri), 2010
Hocam Allaha Peygambere Laf Etmek Caiz Midir: Din ve İfade
Özgürlüğüne Dair Tartışma, 2010
Adını Unutan Ülke: Türkiye Cumhuriyetinde Adı Değiştirilen
Yerler, 2011
Şirince
Meydan Muharebelerinin Mufassal Tarihçesi, 2011
Aslanlı Yol: Otobiyografi (yayımlanacak), 2012
Medeni hali : Bekâr,
5 çocuklu