Oligarşinin, oligarşi tarafından...

Oligarşinin, oligarşi tarafından, oligarşi için iktidarı=Temsili demokrasi [II].

Fikret Başkaya

Demokrasi bahsinde gerçek durun tevatür edilenden farklı. Sanıldığı/inanıldığı gibi, asla “halkın, halk tarafından, halk için hükümeti“ söz konusu değil. Doğrusu “oligarşinin, oligarşi tarafından, oligarşi için iktidarı”. Genel iradenin [ milli iradenin] gerçekleşmesi diye bir şey söz konusu değil. Velhasıl insanların kaderi, seçilmiş temsilciler tarafından parlamentolarda, senatolarda, belediye meclislerinde tecelli etmiyor. Başka yerlerde başkaları tarafından belirleniyor. Seçimler, vekiller ve onlardan oluşan parlamentolar, seyirciyi aldatıp-oyalamaya yarıyor. Kaldı ki, geçerli durumda ekonomik alanın yönetimiyle, politik alanın yönetimi birbirlerinden ayrılmış durumda. Şimdilerde neoliberal küreselleşme çağında ekonomik alanın yönetimi münhasıran oligarşinin adamlarının etkinlik alanı. [orada kadınlar yok gibidir]  Şöyle bir işbölümü söz konusu: Ekonomik alanın yönetimi oligarşinin işi, politik alanda da insanlar oy vererek sürece dahil olduklarını sanıyorlar ama verdikleri oyun reel bir karşılığı yok... Profesyonel politikacılar aracılığıyla oligarşinin oyununa gelmenin ötesinde bir kıymet-i harbiyesi yok... Ekonomik yaşama ve esas itibariyle insanların kaderine yön verenler seçilmişlerin oluşturduğu parlamentolar değil.  Dünya Bankası, IMF, Dünya Ticaret Örgütü, OECD, G8, G20,  gibi seçimle oluşmayan formel örgütler ve, Triletarel Commission, Bilderber Group, Dünya Ekonomik Forumu [Davos] gibi küresel oligarşinin formel olmayan dar örgütleri. Ve şöyle bir yönetim hiyerarşisi oluşmuş durumda: Oligarşinin doğrudan örgütlerinde [ Trileteral, Bilderberg, Davos...] , kapalı kapılar ardında alınan kararlar, yine seçilmemişlerden oluşan kurumlar tarafından [IMF, Dünya Bankası, DT, Avrupa Konseyi, vb.] formüle edilip, seçilmiş parlamentolardan çıkan hükümetlere tavsiye diliyor. Aslında dayatılıyor demek daha doğru. Bütün bu alanda yapılanı, olup- biteni meşrulaştırma işi de ekonomi biliminin timsâli iktisatcı taifesine ve bilimi kendinden menkul zevata ihale edilmiş durumda. Her kepazelik, her saçmalık, ne mene bir şeyse, ekonominin gereği safsatasına dayandırılıyor. Sanırsınız ki, orda geçerli olan doğa yasalarıdır...

O halde iki şey: Birincisi, geçerli siyaset yapma pratiğinde parlamentolar by-pass edilmiş durumda ve ikincisi, parlamentolar da zaten oligarşinin adamları tarafından dolduruluyor. Bu yüzden reel bir değeri ve karşılığı yok. Mâlum, kadınlar parti örgütlerinde ve parlamentolarda her yerdeki kadar var... Parlamentolara seçilebilmek, büyük harcamalar gerektiren seçim kampanyasını yürütebilmekle mümkün. Seçilebilmek için ya milyoner olmak ya da milyonerler/milyarderler tarafından desteklenmek, “cömert” bir sponsor bulmak gerekiyor. Aksi halde parlamentoya ancak “misafir’ olarak yaka kartıyla girilebilir. Milyonerler ve/veya onlar tarafından finanse edilen adamlar seçilince ne yapar? Kime hizmet eder? Fakat hepsi bu kadar değil. Devlet bürokrasisinin yükseklerindekiler, büyük sermaye gruplarının yöneticileri [CEO diyorlar] ve profesyonel politikacılar arasında yatay geçişler söz konusu. Bakıyorsunuz bir yüksek bürokrat bir sermaye grubunun CEO’su oluyor, oradan siyaset alanına geçip, bakan oluyor... Bir şirketin CEO’su bürokrasiye transfer oluyor, daha sonra onu parlamento üyesi veya bakan olarak görebilir siniz.. Bir başbakan, başbakanlığının sonunda bir büyük sermaye grubunun yönetimine dahil oluyor... Bizde sözünü ettiğim yatay geçişlere en iyi örnek Turgut Özal’dır. MESS  başkanlığından, “iş dünyasından”, önce  başbakanlık müşteşarlığına terfi etti, oradan Amerikancı Cunta’nın başbakan yardımcısı, sonra ANAP’ın başkanı ve başbakan ve nihayet, ne demekse “ sivil cumhurbaşkanı” oldu... Asıl ironi de herhalde Cuntanın başbakan yardımcısının demokrasinin timsali sayılmasıydı... Bu örnek size Türk demokrasisin çapı hakkında bir şeyler söylüylor mu?

Bir de lobiler var. ABD 2009’da lobilerin bütçesi 3.5 milyar dolar gibi astronomik bir düzeye ulaşmıştı... Avrupa parlamentosu söz konusu olduğunda da rakamlar her şeyi açıklıyor. Bürüksel’de 2600 büyük şirket hesabına çalışan 15 bin kadar lobici var. Parlamenter başına yaklaşık 20 lobici düşüyor... Durum böyleyken o parlamentodan çıkan yasaların, yapılan düzenlemelerin, alınan kararların neye benzediği, kime hizmet ettiği açık değil mi? Velhasıl seçimleri kazanan para... Ancak reklama [televizyon, gazete, afiş ilan, , vb.] daha çok harcayan rakiplerini altedip parlamentoya girebilir. “Batı demokrasinin” timsâli ABD’de, 2006 yılında Senota’ya seçilebilmek için 6.5 milyon dolar, Temsilciler Meclisi’ne seçilebilmek için de ortalama 1,1 milyon dolar harcama yapmak gerekiyordu... Özetlersek,  politika alanı milyarderlerin ve milyonerlerin etkinlik alanı haline gelmiş durumda. İngilterede 2010 yılında başbakan David Cameron hükümetindeki 23 bakandan 18’i milyonerdi... Sanılmasın ki, bu İngiltereye mahsus bir durumdur... Batı Avrupa’da, ABD’de, Japonya’da, Rusya’da, Hindistan’da, Brezilya’da... her yerde aynı şey geçerli. Politik kurumlar ve yapılar oligarşi tarafından kuşatılmış durumda. Ünlü Hintli yazar Arundhati Roy, kendi ülkesindeki durumla ilgili olarak şöyle diyordu: “ Milletvekillerinin çoğunluğu milyoner. Büyük şirketlerin desteği olmadan seçim kazanmanız mümkün değil. Hindistan’da seçim kampanyasının ABD’den daha pahalı olduğunu biliyor muydunuz?” [1]

Seçimler dört-beş yıllığına oligarşinin hesabına [tabii bal tutan parmağını yalar denmiştir] çalışacak bir ekibi yetkilendirmek demek. İstedikleri kanunları çıkarsınlar, istedikleri düzenlemeleri yapsınlar, bütçeyi, hazineyi, kamuya ait ne varsa yağmalatsınlar, yağmalasınlar diye... Sizin verdiğiniz  oya dayanarak istedikleri kanunları çıkarıyorlar ama ekseri kendi çakardıkları kanunlara da uymazlar. Türkiye’de son on yılda ne tür kanunlar çıkarıldığı da, kanun ve yönetmeliklerin nasıl by-pass edildiği de az-çok ilgili herkesin mâlumudur... Kamuya ait ne varsa özelleştirildiğinde, paralı hale getirildiğinde, sermayeye peşkeş çekildiğinde, bunu nasıl savunup- kabullendiriyorlar? Aslında verilen oyların ne anlama geldiğini anlamak için bir hak talebinde bulunmak veya bir hükümet kararına karşı çıkmak yeter. “Oy verip-seçtin daha ne istiyorsun” derler. “Bu işin çözüm yeri parlamentodur” derler. Sandığı işaret ederler... Oysa parlamento tam da “o işin” çözülmemesi için vardır ama retorik farklıdır... Verdiğin oy sana biber gazı, cop, tazyikyli su, gözaltı, işkence, katliam, hapis, işssizlik, açlık, çaresizlik, aşağılanma ... şeklinde döner... Sakın ola ki, bir hak talebinde bulunmaya, itiraz etmeye kalkma. Zira, oy verdiğin anda bütün haklarına elveda demişsin bir kere... İşte bunların demokrasisi böyle bir şey. Gezi Parkı’na bak anlarsın...

Oy alıp iktidar olduktan sonra artık her türlü utanmaz yağma ve talan, baskı, şiddet, işkence, katliam, düşmanlaştırma... mümkündür. Son yirmi-otuz yılda yapılan onca katliamın, onca siyasi cinayetin, yolsuzluğun hesabını veren var mı? Yok! Peki bu nasıl mümkün oluyor? Temsili demokrasi sayesinde, “hukuk devleti”  dedikleri sayesinde... Zira temsili demokrasi denilen, iktidar cephesini “sorumsuzlaştırıyor”... Geçerli işleyişte sorumluluk sulandırılıyor...Tüm hak arama yolları “hukuk devleti” denilen tarafından kapatılmış durumdadır... En fazla bir komisyon kurulur, komisyona havale edilip yavaşça kapatılır veya uzunca bir süre “bağımsız yargıda” süründürüldükten sonra “zaman aşımıma” uğratılır... Hak talebi için her sokağa çıktığında, “izinsiz gösteri’ yapmakla, “kanunsuz eylam” yapmakla suçlanırsın, zira meydanlar ve sokaklar sana değil, oligarşiye aittir. Oysa demokrasinin doğduğu yer meydanlardır , Agora’dır... Demokrasi açık alanları varsayar... Halk oralardadır da ondan... Bu yüzden Gezi Parkı deneyimi son derecede önemli ve öğreticidir... Nelerin nasıl olabileceğine dair bir fikir veriyor... İzinli gösteri olur mu? O zaman gösterinin, itirazın, şikayetin, tepkinin ne gibi bir kiymet-i harbiyesi olabilir ki? Yaptığın eleştiri rejimi hedef alıyorsa, önce mahkemenin yolu görünür, sonra da hapisanenin... Neden? Demokrasinin bir gereği olarak... Gerçekten yurttaş olsaydın bu tür saçmalıklar, kepazelikler yaşanır mıydı? Seçenle seçilen arasında gerçekten bir temsil ilişkisi olsaydı, eleştiri düşmanlık ve hainlik sayılıp cezalandırılır mıydı? [ 1996’da Diyarbakır hapisanesinde devletin adamları 11 genç insanı başlarını demir çubukla ezerek hunharca öldürmüşlerdi. Ertesi gün bir yazı yazdım o vahşeti potesto etmek için. Hemen hakkımda dava açıldı, sonuç  9 ay hapis cezasıydı. Gerekçeyi merak mı ediyorsunuz? “Devletin manevi şahsiyetine hakaret...] Daha önce de defaaten yazdığım gibi, demokrasi yurttaşı varsayar ve oy sandığına gidip, dört-beş yılda bir oy atmakla, “herkes kanunlar karşısında eşittir” mavalıyla yurttaş olunmuz. Tebaya sen bu günden sonra artık yurttaşsın demekle yurttaş olunmaz! Yurttaş olmak demek, her şeyden önce politik sürecin, kamusal faaliyetin öznesi olmak demektir. Zaten Fransızca’da citoyen, [yurttaş] sitenin yani toplumun, kamunun [devletin] sorunlarıyla ilgili olan anlamındadır.

Alaturka demokrasi

Türkiye’de temsili demokrasiye geçiş [1946] halkın eylemi ve talebiyle gerçekleşmedi. Elbette bu halkın öyle bir talebi yoktu anlamında değildir. Seçme-seçilme ve genel oy hakkı mülk sahibi egemen sınıflardan mücadeleyle koparılıp-alınmadı. Aslında demokrasiye geçiş, egemenler cephesinin bundan sonra nasıl yöneceğiz? sorusunun cevabı olarak gündeme gelmişti. Yönetilenlerin talebi ve dayatması sonucunda değil. Bu yüzden Türkiye’nin  demokrasi pratiği, başka bir çok yerde de olduğu gibi bir seçim ve temsil yanılsaması ve aldatmacası olmanın ötesine hiç bir zaman geçemedi. 1923-1946 döneminde iktidar olan CHP içinden Demokrat Parti çıkarıldı. Demokrasiye asıl ihtiyacı olanların örgütlenmesi, parti kurması yasaktı. Devletin istediği partilere izin vardı. O kadarı bile rejime çok geldiğinde, ölçünün aşıldığı, sınırın geçildiği düşünüldüğünde askeri darbelerle araç rayına oturtuldu... Rejim ekseri tek parti iktidarı olarak yola devam etti. Şimdilerde de aslında çok parti sistemi olsa da, reel olarak tek parti rejimi geçerli. Siyasi partiler ve seçim kanunları daha baştan seçimi ve temsili bir biçim olarak bile işlevsiz hale getiriyor. 2002 seçimlerinde AKP oyların %34’ünü aldı ama meclisdeki sandalyaların %67’sine sahipti... İşte kaşarlanmış prosesyonel politikacıların dillerinden düşmeyen “milli irade” böyle bir şey... Hem aldığın oyun iki katı milletvekili çıkaracaksın, hem de demokrasiden, “milli iradenin” tecellisinden söz edeceksin... Bu kepazelik neden hiç sorun edilmedi? Yüzde on [%10] barajı mahalefetin yolunu kapatırken hâlâ seçimin ve temsilin bir değeri, bir karşılığı olur muydu? Hem % 10 barajı olacak hem de oyların %50’sini aldım diye böbürleneceksin, demokrasiden, “milli iradeyi” temsil etmekten söz edeceksin... Bir de devlet bütçesinden en çok oy alan partiye bütçeden devasa  kaynak transferi yapılıyor. Bu da muhalefeti etkisizleştirmenin bir başka aracı...Tabii hepsi bu kadar değil. Sadece reel olarak tek parti iktidarı geçerli değil, o tek parti de bir kişinin, şefin partisi... Görüntünün ötesine geçilirse, asıl geçerli olanın “tek adam rejimi” olduğu görülecektir... Bunun demokrasiyle ne ilgilisi var? Aslında iki aşamalı bir işleyiş geçerli. Önce kimin milletvekili olacağına partinin şefi karar veriyor, sonra da seçimle halka onaylatılıyor... Aslında halk şefin işaret ettiğini “seçiyor”. Seçenle seçilen arasında biçimsel bir bağ bile yok... Bunun 1946 öncesinden elbette bir farkı var ama tevatür edildiği kadar değil... İşte demokrasinin vazgeçilmezi, olmazsa olmazı sayılan oligarşinin hizmetindeki siyasi partiler böyle. Bizzat kendisi demokrasinin inkârı olan bu tür partiler ve anti-demokratik yöntemlerle oluşmuş bir parlamento söz konusuyken, hangi demokrasiden söz ediyorlar? Yargının ve medyanın sefil halleri ortadayken, rejimin ne olmadığı açık değil mi?   

Hakimiyet kayıtlı ve şartlı oligarşinindir...

Siz “hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir” lafına inanmayın. Çok sayıda kayıt ve şartla asgari demokrasinin kuyusuna kibrit suyu dökülmüştür. Sık sık milli iradeden söz edilir. Milli irade denilen oligarşinin iradesinden başka bir şey değildir... Eğer milli iradeden halkın politik süreci belirleyip, yön vermesi, kendi kaderine sahip çıkması kastediliyorsa, bundan büyük yalan olamaz. Aslında her şey halkı sürecin dışında tutmak üzere dizayn edilmiş durumdadır. Aksi halde bu kadar kolay sömürebilirler, yağmalayabilirler, ülkenin varını-yoğunu talan edebilirler, istedikleri zaman katliamlar yapabilirler, istikrarlı bir şekilde insanlık suçu işleyebilirler miydi?  Devlet aygıtının yükseklerindekiler, siyasetciler, Cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlar, oligarşiye dahil “sanatçı” tayfası, akamenin çok ünvanlı üyeleri... her ağızlarını açtıklarında Türkiye’nin “demokratik, laik, sosyal bir hukuk devleti” olduğunu söylüyorlar. Tabii kısa bir cümleye üç yalanı sığdırmak da bir marifettir... Onlar böyle söylüyor, cunta anayasasında öyle yazıyor diye buna inanmamızı mı bekliyorlar? Aslında Türkiyedeki rejimin ve tüm rejimlerin “hukuk devleti” olduğu doğrudur. Zira, hukuku olmayan, asgari hukuk kurallarına dayanmayan bir devlet mümkün değildir. O zaman devlet diye bir şey de olmazdı... Hukuk devleti demek, sirke ekşidir demek gibi bir şeydir. Sirke ekşi olduğu için sirkedir. Devlet de hukuku var diye, bir hukuka dayanıyor diye devlettir. Fakat orada geçerli hukuk, mülk sahibi sınıflar [oligarşi] için, mülk sahibi sınıflar tarafından oluşturulmuş bir hukuk sistemidir. Asıl amaç mülk sahipleri sınıfını mülksüzleştirilmiş, “zararlı sınıflardan”  korumaktır. Burjuva devletinin varlık nedeni budur... Kapitalizm ve demokrasi, yan yana getirilmeleri caiz olmayan kavramlardır. Zira kapitalizm, böler, ayrıştırır, kutuplaştırır, oysa demokrasi sosyal eşitliği varsayar, dolayısıyla birleştiricidir... Hem iktidar oligarşiyle ait olamaya devam edecek ve hem de demokrasiden söz edilecek! Bu saçmalığa artık bir son vermek gerekmiyor mu? Uzun lafın kısası neden söz ettiğini bilmek önemlidir...

----------------------------------------------------------------------------

[1] Hervé Kempf, L’oligarchie ça suffit, vive la démocratie, Éditions du Seuil, Paris, 2012, p. 136, 137.